سد و نیروگاه دز

سد دز نخستین سد از رشته سدهای چندمنظوره کشور   می باشد که در سال 1338 کار ساختمانی آن بر روی رودخانه دز در 23 کیلومتری شمال شرقی اندیمشک آغاز و نخستین واحد آن در 23 اسفند 1341 به بهره برداری رسید.
سرچشمـه
آب رودخانه دز از ارتفاعات اشتران کوه ، قالی کوه و بخشی از سلسله جبال زاگرس سرچشمه گرفته و سرشاخه های فرعی آن را رودخانه های بختیاری ، تیره ، ماربوره الیگودرز ، مکن دان و سرخاب  از استان لرستان تشکیل می دهند.
هدف از ساختن سد و نیروگاه
هدف اصلی از احداث سد دز 1-تامین نیروی لازم جهت تولید برق،   2- کنترل سیلابها  3- تنظیم آب جهت مصارف آبیاری و کشاورزی می باشد.
مشخصات دیواره سد :
این  سد بتنی دو قوسی جدار نازک و دارای 203 متر ارتفاع می باشد.
طول تاج سد  212 متر می باشد.  ضخامت بدنه سد در بالا :  5/4 متر و در  پی 5/27 متر می باشد. شروع بتن ریزیسد دز مهرماه  1340
و پایان بتن ریزی : آذرماه 1341 بوده است.
مشخصات مخزن  ( دریاچه )  :
با ساخت سد دز دریاچه ای در پشت دیواره بوجود آمده که دارای 65 کیلومتر طول  و 3.3 میلیارد متر مکعب حجم در حداکثر ارتفاع  می باشد.  125000 هکتار از اراضی پایین دست از آب دریاچه سد دز آبیاری می شوند.

مشخصات تونل دسترسی به نیروگاه  :
برای دسترسی به نیروگاه تونلی به طول:  5/6 کیلومتر  عرض 70/6 متر و ارتفاع  35/5 متر  حفاری شده که  تنها راه دسترسی به سد و نیروگاه می باشد.
نیروگاه


نیروگاه دز دارای هشت واحد توربین ژنراتور می باشد که هر واحد 65 مگاوات انرژی تولید می کند و مجموع انرژی تولیدی این نیروگاه 520 مگاوات می باشد.
مشخصات کلیدخانه :
کلیدخانه که در ارتفاع 5/577 متری از سطح دریا واقع شده است شامل کلیدهای قدرت از نوع روغنی – گازی و کلیدهای هوائی ،  شمش های اصلی و فرعی و دیگر تجهیزات لازم برای ولتاژ 230 کیلو ولت است.
اطاق کنترل در ضلع غربی دره نزدیک به بدنه    سد  در ارتفاع 225 متری از سطح دریا قرار گرفته است.
خطوط  انتقال برق :
نیروگاه دز دارای 5 خط انتقال 230 کیلو ولت می باشد که شامل :3 خط انتقال دز – اندیمشک به طول  20 کیلومتر و 2 خط انتقال دز – خرم آباد  به طول 158 کیلومتر می باشد.
شرکت های سازنده
شرکت انتریوهایدرو راه اندازی واحدها را به عهده داشته و شرکت آمریکایی موریسون نادسن پیمانکار مرحله احداث کمپ تامین آب مصرفی و آشامیدنی، ‌ایجاد تونل انحرافی و جاده تونلی و غیره بوده است.
شرکت ایتالیایی امپرزیت- جیرولا – لودی جیانی پیمانکار مرحله ساختمان بدنه سد و نیروگاه ، تونلهای سرریز ، کلیدخانه و تکمیل تونل جاده ای و غیره بوده است.